Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe Sözü Ne Demektir ?

Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe, sözü pek çokları tarafından yazılan söylenen bir laf olmakla birlikte tarihsel kaynağının Şehzade Mustafa’nın boğulmasıyla başladığını söylemek mümkün.

Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe, sözü pek çokları tarafından yazılan söylenen bir laf olmakla birlikte tarihsel kaynağının Şehzade Mustafa’nın boğulmasıyla başladığını söylemek mümkün.   Aslında bu söz bir tiyatro oyunundan kalma. Orhan Asena'nın yazdığı bir tiyatro oyunudur. Yazarın Taht ve Baht Dörtlemesi (ya da Kanunî Sultan Süleyman Dörtlemesi) adını verdiği dört oyunun üçüncüsüdür. Oyunda Kanuni Sultan Süleyman'ın oğulları Bayezid ve Selim arasındaki taht kavgası anlatılmaktadır.   Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe:  Sonunda büyük bir başarıya ulaşmak için yok olma tehlikesini bile göze almak anlamında kullanılan bir sözdür.   II. Mahmud, III. Selim’in şehit edildiği gün, sonraları bir darb-ı mesele dönüşecek olan şu sözü söylemişti: “Ya devlet başa ya kuzgun leşe…”   Hürrem Sultan'ın entrikaları sonucunda Şehzade Mustafa'nın boğdurulmasıyla başlar. Hürrem Sultan böylece tahtın kendi çocukları olan Şehzade Bayezid ile Şehzade Selim'den birine kalacağını düşünür. Ancak iki şehzadenin birbirine düşeceğini ve daha Kanunî Sultan Süleyman ölmeden taht kavgasına başlayacağını tahmin bile edemez.   Kanunî seferde iken tahtı koruma görevi Bayezid'e verilmiştir. Bu arada ortaya çıkan Düzmece Mustafa, kendisinin ölümden son anda kurtulan Şehzade Mustafa olduğunu iddia ederek halkın desteğini alır ve tahta yürümeye kalkışır. Bayezid, Düzmece Mustafa'ya işbirliği önerir ve hediyeler gönderir. Böylece onun güvenini kazanır ve yakalayıp idam ettirir.   Ancak Kanuni, etrafındakilerin etkisinde kalarak, Bayezid'in aslında Düzmece Mustafa ile gerçekten işbirliği yaptığını ve Sokollu Mehmet Paşa'nın İstanbul yolunda olduğunu öğrenince korkup vazgeçtiğini düşünür. Araya Hürrem Sultan'ın girmesiyle Bayezid'i affeder ancak ona olan güveni sarsılmıştır.     İki şehzade arasındaki sürtüşmeler devam ederken, atak ve fevri karakteri Bayezid'in aleyhine sonuçlar verir. Ayrıca kendi lalası Lala Mustafa Paşa, taht yolunda Selim'i daha şanslı görerek çift taraflı oynamaya başlar ve Bayezid'in zor durumda kalmasına sebep olacak kararlar almasına yol açar.     Bu etkiler altında kardeşini sürekli kışkırtan biri gibi görülen Bayezid, Kanuni'nin öfkesini bir kez daha üzerine çekince Amasya Sancağı'na gönderilir.   Önceleri oraya gitmek istemez. Ancak tek koruyucusu Hürrem Sultan'ın ölümüyle yalnız ve güçsüz kalmıştır. Amasya'ya gider ama burada kendini Selim'den korumak için asker toplar. Kanuni'den, topladığı askerleri dağıtması yönünde ferman gelince ordusuyla beraber Selim'in üzerine yürür. Kanunî tarafından yakalatılır ve idam ettirilir.   Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe Anlamı: Büyük bir zafer için her tehlikenin, hatta ölümün bile göze alındığını belirtir. Sonunda büyük bir başarıya ulaşmak için yok olma tehlikesi bile göze alınır. Örnek: “Giriştiğim iş beni ya büyük bir varlığa ve mevkiye ulaştıracak ya da mahvedecek, batıracak” anlamında söylenir.